Skip links

Ampüte Rehabilitasyonu

Ampute rehabilitasyonu amputasyon öncesinde başlayan ve hastanın sürekli takibini gerektiren bir süreçtir. Hastanın toplum hayatına geri döndürülebilmesi için rehabilitasyonun her aşamasında hastaya destek olunmalıdır.

Rehabilitasyonun başarıya ulaşabilmesi için multidisipliner bir ekibin iş birliği içerisinde hasta odaklı çalışması gerekmektedir. Multidsipliner ekipte; hastanın ailesi, ortopedik cerrah, fizyoterapist, protez teknikeri, ergoterapist, psikiatrist / klinik psikolog, hemşire, yer almalıdır. Ampute rehabiltasyonu, preoperatif, postoperatif, preprostetik, prostetik ve postprostetik dönemleri olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Her aşama birbirinden farklı öneme sahiptir.
Bunun yanında her bir aşama birbirini desteklemekte ve hastaya olumlu etkilerini arttırıcı etkide bulunmaktadır. Rehabilitasyon sürecinde temel amaç hastanın fonksiyonel kapasitesini arttırmaktır. Kuvvetlendirme, denge, yürüyüş ve proteze uyum eğitimlerini içeren iyi bir rehabilitasyon süreci, amputenin protezi ile uyumunu arttıracak ve aktif mobilizasyon sürecine geçiş süresini kısaltacaktır.

Bireyin hareketliliği en önemli öncelik olduğu için prostetik rehabilitasyon çok önemlidir. Bu sürecin verimli geçmesi, protez memnuniyeti ve hastanın toplumsal integrasyonu açısından çok önemlidir. Rehabilitasyon süreci ve protez kullanımı, amputenin fonksiyonel kısıtlanmasını azalıp, sosyal uyumu olumlu yönde etki yapacaktır.

Ampute Rehabilitasyonu Nedir?

Amputasyon, kol veya bacaklar ile bunlara ait el, ayak, parmak gibi uç noktaları da içeren ekstremite ve/veya kısımlarının kesilerek çıkartılma işlemidir. Kesilen kısmın yerine protez denilen yapay bir organ konulur. Ampute rehabilitasyon, amputasyon öncesinden başlayıp, kişinin protezini başarılı bir şekilde kullanarak toplumla yeniden bütünleşmesi, mesleğine geri dönmesi ve günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmesine kadar giden uzun bir süreci kapsar.

Hastalar, mümkün olduğu kadar kısa sürede, hastane ortamı da dahil olmak üzere günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlıklarını kazanmalıdır. Hasta tekerlekli sandalye kullanarak, erken mobilize olur ve küçük işler de yaparak kendine olan güvenini artırabilir. 

Ampute rehabilitasyonu Neden Önemlidir?

İnsan, dinamik bir yapıya sahiptir. Dik pozisyonda durabilmek, denge sağlayabilmek, yürüyebilmek ve hareket edebilmek için bacaklara; kendine bakım, yemek yeme benzeri aktiviteler için de kollara gereksinim duyar. Bu fonksiyonların kaybı, insanın günlük yaşamını etkileyen çok önemli bir sorundur. Kol, bacak veya bu uzuvlarından bazılarının kesilip çıkarılacak olan kişi, bu yetersizliğini ve fonksiyon kaybını protezlerle gidermeye çalışacaktır.

Ampute Rehabilitasyonunun Amacı Nelerdir?

Amputasyon öncelikle psikolojik bir travmadır. İlk tepki amputasyona inanmama, utanma, amputasyonu ceza olarak düşünme, depresyon olabilir veya kişi kendisi için her şeyin bittiğini düşünebilir. Vücut görünümünün (imajın) değişmesi rahatsız edicidir.
Bütün bu sorunları kısa sürede uygun bir protez ile erken hareketlilik sağlayarak en aza indirmek bir çözüm olabilir. Diğer yönden fonksiyonel bağımsızlık kazandıkça kişinin kendine olan güveni artacak, çevre uyumu ve sosyal yaşantısı olumlu yönde etkilenecektir.

Amputelerde rehabilitasyonun amacı; yapım tekniği uygun, rahat, fonksiyonel ve dış görünümü estetik bir protezle rehabilitasyon programı uygulayarak kişinin eski sosyal yaşantısına, işine dönmesini veya yeni bir iş yapabilecek duruma gelmesini sağlamaktır

Ampute Rehabilitasyonu Egzersizlerinde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Amputasyon hastaları, kendileri gibi olan hasta grupları içinde tedavi edilebilir. Bu onların psikolojik olarak da desteklenmesi açısından gereklidir. Aynı zamanda terapistin hastasıyla iyi bir iletişimi olması önemlidir. Tedavi süresince yapılacak değerlendirmeler, gelişimin gözlenmesi ve egzersiz programının yürütülmesi açısından önemlidir.

Hastaya ev programı verilmelidir. Egzersizler, en temel egzersizler olarak seçilmeli ve çok karmaşık olmamalıdır. Egzersizler, bir kağıda hastanın anlayabileceği bir dilde yazılıp verilmelidir. Ancak öncesinde bu egzersizler yaptırılarak öğretilmeye çalışılmalıdır.

Terapist her zaman ampute tarafın yanı sıra, diğer tarafın da egzersize katılması gerektiğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu açıdan egzersizler tüm vücudu kapsamalıdır. Egzersizler sırasında ampute kişiye verilecek destekler ve korumalarla ilgili olarak hasta bilinçlendirilmelidir.

Güdük Bakımı

Güdüğün bakımına dikkat etmek çok önemlidir.Güdük gün boyunca protez içinde kalacağından cildiniz nem nedeniyle tahriş olma veya enfekte olma riski taşır. Bir cilt rahatsızlığının gelişmesini önlemek için güdüğü her gün düzenli ve tamamen temizlemek gerekecektir.

  • Güdüğünüzü her gün yıkayın (özellikle akşam yatmadan önce)
  • Kabarcıklarınızı, yaralarınızı veya diğer tahriş belirtilerini kontrol etmek için günlük olarak güdüğünüzü ayna yardımıyla kontrol edebilirsiniz.
  • Yatmadan önce, güdüğünüzü hafif sabun ve suyla temizleyin, kurulayın ve uzuv üzerine az miktarda bakım kremi (losyon) sürün ve cilde nazikçe masaj yapın.
  • Ekstremitenizi  hem protezinizi kullanmadan önce hemde sonra, temiz ve kuru olduğundan emin olun.

ÖDEM KONTROLÜ

Proteze hazırlık sürecinde oluşan ödem protez uyumu ve rehabilitasyonu açısından problemlere yol açmaktadır.Bu dönemde farklı uygulamalar ile ödemin engellenmesi veya kontrolü ile güdüğün şekillenmesi sağlanabilir.

En yaygın kullanılan ödem kontrol yöntemi elastik bandajdır. Elastik bandaj uygulamaları sırasında

  • Basınç distalden proksimale doğru azaltılmalı
  • Bandajın dolaşımı ve eklem hareketlerini kısıtlanmamasına dikkat edilmeli
  • Bandaj güdüğün her tarafını sarmalı, açıkta doku bırakılmamalı
  • Rekürrens ve spiral sarımlar tercih edilmeli, sirküler sarımlardan kaçırılmalı

Bandaj günde 2-3 kez 6-8 saat süre ile güdük üzerinde kalmalıdır. Bu süreden önce ampute uyuşma, karıncalanma veya rahatsızlık hissederse bandaj çıkarılmalı güdük kontrol edilmeli.
Kullanıcı protez kullanmaya başladığında da güdük ödemi stabil hale gelene kadar geceleri bandaj uygulamaya devam edilmeli.
Bandaj elastikiyetini kaybetmemiş olmalı

Alt Ekstremite Rehabilitasyonu

Alt ekstremite protez rehabilitasyonu, normal fizyolojik yürüyüş paternlerine dayalı, enerji tasarruflu bir yürüyüşün sağlanmasını hedeflemelidir.  rehabilitasyonu etkileyecek amputasyon seviyesi, önceki tıbbi durum ve sosyal çevre gibi konularda dikkatli olmalıdır. rehabilitasyon süresince protezle yürüyüşünün fizyolojik yürüyüşten daha fazla enerji gerektirdiğini hesaba katmalıdır. Fizyoterapist, belirli kasların kuvvetlendirilmesi ve germe egzersizleri ile eklem mobilitesinin korunmasını/ geliştirilmesini de içeren kişiye özel bir egzersiz programı oluşturmalıdır. Fizyoterapist, postüral kontrol, ağırlık aktarımı ve propriyoseptif duyunun kullanılması ile etkili bir protez kontrolünü hastaya öğretmeli ve yürüyüşteki sapmaları önlemeye ve düzeltmeye yönelik egzersiz eğitimi vermelidir.

Protez rehabilitasyonu, protezin alınmasını takiben başlanmalı  hastanın ihtiyaçları doğrultusunda ve şartlar elverdiği ölçüde alabileceği kadar sık fizyoterapi almalıdır.
Yürüyüş eğitimi , alternatif stratejiler geliştirmeye neden olacak aksi bir sebep olmadıkça, paralel barda başlamalıdır. Yürüyüş eğitimi, destekleyici bir rehabilitasyon düzenlemelerinden ev ortamında yürümeye doğru ilerlemelidir. Yürüme yardımcıları, protez kullanıcılarının mümkün olduğunda protezlerine tam ağırlık verebilecek duruma gelene kadar kullanılmalıdır. 
Fonksiyonel becerilerde, hastanın yapabildiği ölçüde, daha karmaşık becerilere doğru ilerlenmesi gerektiği düşünülmelidir. Rehabilitasyon fonksiyonel olmalı ve günlük yaşam aktiviteleri ile entegre edilmelidir.  Fizyoterapist hastayı fonksiyonel beceriler konusunda eğitmelidir.

Söz konusu aktiviteler; bireysel olarak belirlenen amaçlara uygun olmalıdır ve hastanın güvenle gerçekleştirebileceği kendi fiziksel kapasitesi sınırları içerisinde olmasına dikkat edilmelidir.

Bu söz konusu aktiviteler:

  • Engel üzerinden geçme
  • Arabaya binme ve arabadan inme
  • Rampa, kaldırım, yokuş, merdiven çıkma ve inme
  • Kalabalık bir ortamda yürüme
  • Yürürken aynı anda bir nesneyi taşıma
  • Dış ortamda düzgün olmayan yüzeyler üzerinde yürüme
  • Hız ve yönü değiştirerek yürüme
  • Yerden nesneleri alma
  • Kapıyı açma ve kapatma
  • Toplu taşıma araçlarını kullanma
  • Yürüyen merdiven kullanma 

Protez kullanan birey, çeşitli hobiler edinmesi, spor, sosyal aktiviteler ve araba kullanmaları konusunda desteklenmelidir. Protez kullanan kişinin devam edebileceği bir işi varsa, işine dönme konusunda cesaretlendirilmelidir.

Üst Ekstremite Rehabilitasyonu

Güdüğü proteze hazılamak 
Amputenın ekstremşde kaybından dolayı içinde bulunduğu durum ile başa çıkmasına yardımcı olmak 
Amputelerın kendine bakım aktivitelerinde maksımum bağımsızlıpı elde etmesını sağlamaktır

Ameliyat öncesi ve sonrasında üst ekstremşde omuz kuşağı ve skapula kaslarını kuvvaetlendirmek postür ve solunum egzersizleri yapmak önemlidir
Amputasyondan sonra ödem kontrolu ve yumuşak dokuyu toparlamak güdüğün iyi sekillenmesını sağlamak için bandaj uygulaması önemlıdır
Amputasyondan sonra güdükte hipersensivite oluşabilmektedir.bu durum için doktorunuza veya fizyoterpistinizden yardım almanızı öneririz

Seviye göre skapular glenohumeral ve ön kol eklem hareketlrinin tedavi programına alınması protezdeki kontrol hareketlerinin tedavi programına alınması protezdeki konrtol hareketlerinşn daha yeterli yapılmasını sağlamak bakımından önmelidir.
Güdük kaslarını giğer ekstremitelerin kaslarını ve gövde kaslarını kuvvetlendirmek ve vucüt farkındalığı saglamak önemlidir.

Amputelerde protez eğitimi için gecen süre de ampute motive edilmeli,bandajlama ve egzersiz programı oluşturulmalı protezi nasıl giyip çıkarması hakkında bilgi verilmeli 
Günlük yaşam aktivitelirinde bağımsız olabilmesi için çeşitli aktiviteler üzerinde durulmalıdır.
Protez yapımı ve eğitimi tamamlandıktan sonra amputenin sosyal yaşama dönüşü ve takibi baslar bu süreçte fizyoterapistinden yardım alması ve düzenli kontrollere gelmesi önerilir.

Antalya'nın KALBİNDE sağlık ve hareket özgürlüğünüz için buradayız

Lara Ortopedi, uzun yıllara dayanan tecrübesi ve alanında uzman hekimleriyle ortopedik sağlık alanında öncü bir kuruluştur. Skolyoz, protez, ortez ve fizyoterapi gibi birçok alanda geniş bir hizmet yelpazesi sunuyoruz. Her hastamızın bireysel ihtiyaçlarını anlayarak, en etkili tedavi ve rehabilitasyon yöntemlerini uygulamaya özen gösteriyoruz.

Adresimiz : Yeşilbahçe Mah, 1483 Sok ,Develi Apt, No:3/1 Muratpaşa / Antalya

Telefon : +90 552 182 07 82

E-Posta : info@laraortopedi.com

Randevu Formu